Pearl Jam – Ten (1991): Η ιστορία κομμάτι-κομμάτι

Ήταν 27 Αυγούστου του 1991 και οι Pearl Jam έμπαιναν εκκωφαντικά στον χώρο της μουσικής, πυροδοτώντας μια ονειρεμένη χρονιά για την περίφημη σκηνή του Seattle, που είχε τη χαρά μέσα στον επόμενο ενάμιση μήνα να αναδείξει άλλα δύο ιστορικά άλμπουμ, το ‘Nevermind’ των Nirvana (24 Σεπτεμβρίου) και το ‘Badmotorfinger’ των Soundgarden (8 Οκτωβρίου).

Μουσικά, βέβαια, οι Pearl Jam μόνο grunge δεν ήταν. Με ήχο που στερούταν τη «βρωμιά» της συνομοταξίας του Seattle και με τα κρυστάλλινα φωνητικά του Eddie Vedder να δίνουν μια τελείως διαφορετική ταυτότητα στην μπάντα, οι PJ ξεχώριζαν σαν τη μύγα μες στο γάλα και το μόνο που τους έδενε με τα γειτονικά συγκροτήματα, ήταν η καταθλιπτική θεματολογία των στίχων τους.

Των στίχων για τους οποίους ευθύνεται ο Eddie Vedder, το τελευταίο μέλος του roster των Pearl Jam. Η αρχή είχε γίνει από τους Stone Gossard και Jeff Ament, οι οποίοι, μήνες μετά τον θάνατο του Andrew Wood των Mother Love Bone (στους οποίους έπαιζαν και οι τρεις) και αφού είχε κοπάσει μέσα τους ο πόνος της τραγικής απώλειας, είχαν καταφέρει να ξανασυνεργαστούν.

Οι δυο τους, μαζί με τους Mike McCready και Matt Cameron (Soundgarden), ηχογράφησαν 5 ορχηστρικά κομμάτια για την κυκλοφορία ενός demo, με τίτλο ‘Stone Gossard Demos ’91’.

Λίγο καιρό αργότερα, κάπου στο San Diego, ο Jack Irons των Red Hot Chili Peppers θα έδινε το demo σε έναν τυπά που λεγόταν Eddie Vedder και είχε πάθος με το surfing.

Αφού λοιπόν το άκουσε και πήγε για λίγο surfing, μέχρι την επόμενη μέρα είχε γράψει τους στίχους για τρία από τα πέντε κομμάτια του demo -τα ‘Dollar Short’, ‘Agytian Crave’ και ‘Footsteps’– και τα ηχογράφησε.

Οι ηχογραφήσεις δεν άργησαν να φτάσουν στα αυτιά των υπόλοιπων μελών της μπάντας. Ο Vedder καλέστηκε εσπευσμένα στο Seattle, ενώ στο μεσοδιάστημα είχε γράψει τους στίχους και για άλλο ένα κομμάτι, το ‘E Ballad’.

Και, το ξέρω, αυτοί οι τίτλοι φαντάζουν ξένοι (εκτός του ‘Footsteps’ που ήταν το b-side του single ‘Jeremy’), αλλά τα ‘Dollar Short’ και ‘Agytian Crave’ μετονομάστηκαν σε ‘Alive’ και ‘Once’, ενώ το ‘E Ballad’ τελικά ήταν το ‘Black’…

Η μπάντα είχε βρει τη φωνή της και τον βασικό στιχουργό της στο πρόσωπο του Vedder. Σύντομα θα έμπαιναν στο στούντιο με άλλον ντράμερ, τον Dave Krusen, και το άλμπουμ-ντεμπούτο που θα ονειρευόταν κάθε μπάντα θα γεννιόταν μέσα στους επόμενους μήνες.

Το ‘Ten’ άργησε να σημειώσει εμπορική επιτυχία, καταφέρνοντας να φτάσει στις υψηλές θέσεις των charts αρκετούς μήνες μετά την κυκλοφορία του, κυρίως λόγω της κυκλοφορίας του ‘Nevermind’ των Nirvana που αποτέλεσε παγκόσμιο blockbuster.

Πλέον θεωρείται κλασικό άλμπουμ και αποτελεί τον κύριο λόγο για τον οποίο ο κόσμος μαθαίνει να αγαπά τους Pearl Jam και τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο γράφει στίχους ο Vedder.

Δεν θα μπορούσε να γίνει κι αλλιώς.

Περιλαμβάνει κομμάτια που έγιναν ύμνοι για την Generation X με τη σοκαριστική τους θεματολογία, περιλαμβάνει μια απ’ τις μεγαλύτερες μπαλάντες όλων των εποχών, βγάζει τόνους ενέργειας παρά τη μιζέρια των στίχων.

Μία ενέργεια που οι Pearl Jam μετέδιδαν και στα live τους, με τον Eddie να σκαρφαλώνει σε όποια κολώνα έβρισκε, να κάνει crowdsurfing έχοντας πέσει από τεράστια ύψη, να τραγουδάει σχεδόν συγκινημένος το ‘Black’, όλα αυτά με πρώτο και καλύτερο το live στο Pinkpop εν έτει 1992.

Ήμασταν ικανοί να το φτάσουμε στα άκρα για να το ευχαριστηθεί ο κόσμος, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε ότι θα πρέπει να ρισκάρουμε τη ζωή μας. – Eddie Vedder

Ας δούμε μία ιστορία πίσω από κάθε τραγούδι του ‘Ten’.

Once

Όταν ο Eddie Vedder έγραφε τους στίχους των ‘Once’, ‘Alive’ και ‘Footsteps’ που λέγαμε παραπάνω, στο μυαλό του είχε μια ενιαία ιστορία, που περιέγραψε μέσω αυτών των τριών κομματιών, τα οποία πρακτικά αποτελούν μια τριλογία.

Το πρώτο κομμάτι είναι το ‘Alive’ (τρίτο στην tracklist του δίσκου), με την ιστορία να συνεχίζεται στο ‘Once’ όπου ο πρωταγωνιστής χάνει την ψυχραιμία του και αρχίζει να σκοτώνει κόσμο.

I admit it, what’s to say
I’ll relive it, without pain
Backstreet lover on the side
Of the road
I got a bomb in my temple that is gonna explode
I got a .16 gauge buried
Under my clothes, I play

Once upon a time I could control myself
Once upon a time I could lose myself
Oh try and mimic, what’s insane
I am in it, where do I stand?
[Όλοι οι στίχοι]

Even Flow

Οι στίχοι του κομματιού είναι γραμμένοι για τους άστεγους που έχει απορρίψει η κοινωνία. “Josh, turn these lights out! It’s a fucking rock concert!”.

Rests his head on a pillow made of concrete
Again
Oh, feeling
Maybe he’ll see a little better set of days-ah
Ooh, yeah
Oh, hand out
Faces that he sees time again ain’t that familiar
Ooh, yeah
Oh, dark grin
He can’t help, when he’s happy looks insane-ah
Ooh, yeah
[Όλοι οι στίχοι]

Alive

Το ‘Alive’ θεωρείται δικαίως ένας από τους ύμνους των Pearl Jam και είναι ένα από τα δημοφιλέστερα κομμάτια τους.

Αν και ο ξεσηκωτικός του ρυθμός, μαζί με τον τίτλο του, παραπέμπουν σε ένα αισιόδοξο κομμάτι, το ‘Alive’ είναι το πρώτο κομμάτι της τριλογίας του Vedder, όπου ο πρωταγωνιστής πληροφορείται από τη μητέρα του ότι αυτός που θεωρούσε βιολογικό του πατέρα είναι πατριός του, γιατί ο πρώτος είναι νεκρός. Αυτό είναι πραγματικό γεγονός της ζωής του Vedder…

Στη συνέχεια του κομματιού, που αποτελεί προϊόν της φαντασίας του, ο πρωταγωνιστής παρενοχλείται σεξουαλικά από τη μητέρα του, λόγω της τρομερής ομοιότητας με τον πατέρα του.

Όπως έχει δηλώσει ο Vedder, το νόημα του κομματιού «έχει αλλάξει» με τα χρόνια, λόγω του παραληρήματος που δημιουργεί το ρεφρέν στους θεατές των συναυλιών της μπάντας. Έτσι, από κατάρα και πόνο που είναι ζωντανός, πλέον αποτελεί περισσότερο κάποιου είδους κίνητρο για να συνεχίσει κάποιος τη ζωή του παρά τις δυσκολίες.

Για την ιστορία, στο ‘Footsteps’ που κυκλοφόρησε ως b-side του single ‘Jeremy’, ο πρωταγωνιστής οδηγείται στη θανατική ποινή, κατηγορώντας τη μητέρα του για όλα τα προβλήματα που του δημιουργήθηκαν.

Oh she walks slowly
Across a young man’s room
She said I’m ready, for you
I can’t remember anything
To this very day
‘Cept the look, yeah the look
Oh, you know where

Now I can’t see, I just stare
I, I, I’m still alive
Yeah, yeah I, oh, I’m still alive
Yeah, yeah I, oh, I’m still alive
Yeah, yeah I, oh, I’m still alive
[Όλοι οι στίχοι]

Why Go

Το ‘Why Go’ είναι γραμμένο για ένα κορίτσι που νοσηλεύεται σε κλινική για ψυχολογικά και διανοητικά προβλήματα παρά τη θέλησή του. Στηλιτεύει το διεφθαρμένο υγειονομικό σύστημα που έχει την τάση να διογκώνει τα προβλήματα.

Ο Eddie Vedder είχε δηλώσει:

Αυτό το κομμάτι μιλάει για ένα κορίτσι στο Σικάγο που το έπιασε η μητέρα του να καπνίζει χόρτο. Ήταν 13 ετών και ήταν καλά όμως.

Η μητέρα της νόμιζε ότι είναι μπλεγμένη, αλλά νομίζω ότι όλα τα θέματα της είχαν δημιουργηθεί επειδή οι γονείς της δεν τα πήγαιναν πολύ καλά.

Παρόλα αυτά εξαναγκάστηκε να μπει σε κλινική για 2 χρόνια, αλλά δεν λύγισε, ήταν αρκετά δυνατή και αρνούταν κάθε φορά που την κατηγορούσαν ότι έκανε διάφορα άσχημα πράγματα.

Αυτό το πράγμα γίνεται σε όλη τη χώρα και αυτές είναι φυλακές, αν και νομίζουν ότι είναι συμβουλευτικά κέντρα.

Το τραγούδι θίγει αυτό το θέμα, αλλά πρέπει να γίνει κάτι «μεγαλύτερο» από ένα απλό κομμάτι. Μακάρι κάποια στιγμή να αλλάξει.

She scratches a letter
Into a wall made of stone
Maybe someday
Another child
Won’t feel as alone as she does
[Όλοι οι στίχοι]

Black

Μία από τις μεγαλύτερες μπαλάντες όλων των εποχών.

Το ‘Black’ είναι το κομμάτι που έχει σημαδέψει τον δίσκο όσο κανένα άλλο! Όπως έχει εξηγήσει ο Vedder, μιλάει για τις πρώτες σχέσεις που φτάνουν στο τέλος τους:

Είναι πολύ σπάνιο για μια σχέση να αντέξει βαρυτική έλξη της Γης, το πού θα στείλει τον καθένα και το πώς πρόκειται οι άνθρωποι να εξελιχθούν.

Έχω ακούσει να λέγεται ότι δεν μπορείς να έχεις μια πραγματικά αληθινή αγάπη αν δεν είναι αγάπη χωρίς ανταπόκριση. Είναι σκληρό, γιατί τότε η πιο αληθινή αγάπη που αισθάνεσαι, είναι αυτή που δεν μπορείς να έχεις.

Με στίχους-δυναμίτη και ένα εκπληκτικό “We belong together” στο τέλος, η ζωντανή εκτέλεση του σχεδόν συγκινημένου Vedder είναι μακράν καλύτερη της studio version.

[Όλοι οι στίχοι]

Jeremy

Ένα παιδί αυτοκτονεί στο σχολείο, μπροστά στους συμμαθητές του, στις 8 Ιανουαρίου του 1991. Ο Eddie Vedder διαβάζει για το περιστατικό από τοπική εφημερίδα και γεννιέται το ‘Jeremy’.

Μέσα στην ιστορία ο Vedder βάζει στοιχεία και από έναν παλιό συμμαθητή του, που συχνά έμπλεκε σε προβλήματα, με αποκορύφωμα τη στιγμή που άνοιξε πυρ μέσα σε μια αίθουσα του σχολείου τους.

Το κομμάτι και το videoclip του προκάλεσαν πολλές αντιδράσεις και οι Pearl Jam αποφάσισαν, τότε, να μην ξαναβγάλουν videoclip για κάποιο καιρό.

Πέντε χρόνια αργότερα, το 1996, ένας μαθητής στην Washington, με όνομα Barry Loukaitis, θα άνοιγε πυρ στο σχολείο του, σκοτώνοντας τρία άτομα και τραυματίζοντας άλλα τέσσερα. Στην ομολογία του, υποστήριξε πως είχε επηρεαστεί από το videoclip των Pearl Jam…

Oceans

Η ικανότητα του Vedder να γράφει στίχους στο λεπτό ήταν κάτι που όλοι είχαν καταλάβει από την πρώτη στιγμή.

Έτσι και στο ‘Oceans’, οι στίχοι γράφτηκαν μέσα σε λίγη ώρα, όταν ο Vedder είχε κλειδωθεί καταλάθως έξω από το στούντιο όπου πρόβαρε η μπάντα.

Αστειευόμενος σχετικά με το τι πραγματεύεται το κομμάτι είχε πει:

Είναι ένα ερωτικό κομμάτι για τη σανίδα του surf μου. Όχι, εντάξει, είναι γραμμένο για ένα άτομο που ελπίζω να δω αύριο, την Beth.

Ο Eddie Vedder ήταν παντρεμένος με την Beth Liebling από το 1994 έως το 2000.

Hold on to the thread
The currents will shift
Glide me towards
You know something’s left
And we’re all allowed
To dream of the next
Oh, oh the next, time we touch
[Όλοι οι στίχοι]

Ένας πυροσβεστήρας και ένα πιπεροδοχείο χρησιμοποιήθηκαν σας μουσικά όργανα για ένα από τα τραγούδια. Η μίξη του άλμπουμ έγινε από τον Tim Palmer, σε μία ανακαινισμένη φάρμα στο Dorking της Αγγλίας.

«Έπρεπε να προσπαθήσεις πολύ για να βρεις άλλους ανθρώπους, αλλά υπήρχαν πολλά πρόβατα…», είπε ο Palmer για την τοποθεσία του στούντιο.

Ακόμη, σε αυτόν πιστώθηκαν τα κρουστά στο ‘Oceans’, με ένα μύλο πιπεριού να χρησιμοποιείται ως shaker και ένα drumstick πάνω σε πυροσβεστήρα για «για το εφέ καμπάνας».

«Στα 30 δευτερόλεπτα του τραγουδιού, μπορείς να ακούσεις τον μύλο πιπεριού στα αριστερά και τον πυροσβεστήρα στα δεξία», όπως έχει δηλώσει στο Guitar World. «Είναι αρκετά διακριτικά, στην πραγματικότητα.

Ο λόγος που χρησιμοποίησα αυτά τα αντικείμενα ήταν καθαρά γιατί βρισκόμασταν πολύ μακριά από μαγαζί με μουσικά όργανα και η ανάγκη έγινε η μητέρα της εφεύρεσης…».

Porch

Δεν είναι γνωστή κάποια συγκεκριμένη ιστορία για το ‘Porch’.

Είναι από τα τρία πρώτα κομμάτια που έγραψε ο Eddie Vedder για τους Pearl Jam (αυτά που λέγαμε στην αρχή του άρθρου) και φαίνεται να παραπονιέται για διάφορα στραβά που συμβαίνουν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι στα live είναι το κάτι άλλο.

Garden

Σίγουρα ένα από τα υποτιμημένα τραγούδια των Pearl Jam, ένα κρυμμένο διαμάντι του ‘Ten’ μόνο για όσους καταφέρουν να φτάσουν τόσο «χαμηλά» στην tracklist του δίσκου, έχοντας καταφέρει να αντισταθούν στα απανωτά repeats.

Κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να ενέπνευσε τους στίχους του, που επιδέχονται πολλών ερμηνειών, οπότε, διακριτικά, το αφήνουμε πάνω σας, αν και κλίνουμε στην εκδοχή που θέλει τον Vedder απογοητευμένο, μέσα ή μετά από μια κουραστική σχέση:

[Όλοι οι στίχοι]

Deep

Όπως και για το ‘Garden’, έτσι και για το ‘Deep’ δεν υπάρχει σαφής ερμηνεία των στίχων. Είναι ένα απ’ αυτά τα κομμάτια που ο καθένας εκλαμβάνει διαφορετικά, ανάλογα με τις εμπειρίες που βιώνει ή έχει βιώσει.

Μιλάει για έναν ναρκωμανή; Μια κοπέλα που έχει υποστεί βιασμό; Έναν δολοφόνο; Κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να σκεφτόταν ο Vedder όταν το έγραφε, το μόνο σίγουρο είναι πως είναι ένα ακόμα κομμάτι βουτηγμένο στον προβληματισμό.

[Όλοι οι στίχοι]

Release

Στο τέλος του δίσκου συναντάμε το ‘Release’, ένα κομμάτι που λειτούργησε σαν “κάθαρση” για τον Vedder, αναφορικά με το θέμα που είχε όταν συνειδητοποίησε ότι ο άντρας που θεωρούσε όλη του τη ζωή βιολογικό του πατέρα, ήταν ο πατριός του.

Μάλιστα, τότε σε αυτό το κομμάτι βρήκαν καταφύγιο και οι Stone Gossard και Jeff Ament, που ακόμα δεν είχαν ξεπεράσει πλήρως τον χαμό του Andrew Wood. Το κομμάτι αυτό έδεσε πολύ τα μέλη της μπάντας με τον Vedder να δηλώνει:

Ήμασταν ένα μάτσο άγνωστοι, που σιγά-σιγά έβρισκαν κοινά στοιχεία μεταξύ τους.

Κάπως έτσι τελειώνει το ‘Ten’, ο δίσκος που χαρακτήρισε κατά μεγάλο ποσοστό τη μουσική βιομηχανία των ’90s, βάζοντας τις πιο γερές βάσεις για τη μετέπειτα μεγαλειώδη πορεία των Pearl Jam.

Με αφορμή το Ten: 30 πανέμορφα posters συναυλιών των Pearl Jam

Pearl Jam – Ten: Εξώφυλλο