Ένα μικρό αφιέρωμα στον τεράστιο Eric Clapton
Η ηλεκτρική κιθάρα είναι το μουσικό όργανο που έχει ταυτιστεί περισσότερο με τον ηλεκτρικό ήχο της σύγχρονης μουσικής, από την αμερικανική blues ως την ευρύτερη rock.
Και η συζήτηση για τον καλύτερο ή τον πιο επιδραστικό κιθαρίστα έχει πολλές πτυχές, από τη συνθετική ικανότητα και την αρτιότητα της τεχνικής ως το συναισθηματισμό και την αφοσίωση στο όργανο και το είδος.
Ένας από τους μουσικούς που συνδυάζει όλα τα παραπάνω και διεκδικεί με αξιώσεις τον τίτλο του πιο επιδραστικού κιθαρίστα των τελευταίων δεκαετιών είναι ο Eric Clapton, ένας «ιεραπόστολος της blues» όπως ο ίδιος αρέσκεται να χαρακτηρίζει τον εαυτό του.
Ο Eric Patrick Clapton γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 30 Μαρτίου του 1945 στο μικρό χωριό Ripley του Surrey της Αγγλίας.
Μεγαλώνοντας με τους παππούδες του σε ένα χωριό με μοναδική ασχολία το… cricket, ο μικρός Eric ήρθε σε επαφή με τη μουσική με έναν παράδοξο τρόπο: ως παιδί άκουγε στο ραδιόφωνο την εκπομπή του «Uncle Mac» (Derek McCulloch), η οποία έπαιζε κατά κύριο λόγο παιδικά τραγούδια, όμως κατά διαστήματα συμπλήρωνε τα μουσικά κενά με μουσικές βγαλμένες από την αμερικανική blues παράδοση.
Έτσι, ο Clapton ήρθε σε επαφή με τα μεγάλα έργα των Brownie McGhee, Big Bill Broonzy και Muddy Waters, ύστερα με τις ηλεκτρισμένες μελωδίες του Chuck Berry και του Jimmy Reed και τις blues συνθέσεις του Robert Johnson, τις οποίες αφομοίωσε και θέλησε να αναπαράγει.
Με το πέρασμα του χρόνου, το δεκατετράχρονο παιδί της βρετανικής υπαίθρου με τη φτηνή κιθάρα κατάφερε να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους θρύλους της μουσικής, με μία μακροσκελή και άκρως επιδραστική δισκογραφία, εκατοντάδες βραβεία και το μοναδικό προνόμιο για έναν μουσικό: να εισαχθεί τρεις (!) φορές στο Hall of Fame – ως solo καλλιτέχνης, ως μέλος των Yardbirds και ως μέλος των Cream.
Μία καριέρα τόσο μεγάλη και τόσο επιδραστική, που εκτείνεται από τις blues καταβολές του Mississippi-Delta ως τις soft rock επιτυχίες από δίσκους που έχουν μπει σε κάθε σπίτι και έχουν εμπνεύσει χιλιάδες πιτσιρικάδες να πιάσουν μια ηλεκτρική κιθάρα στο χέρι:
The Yardbirds – ‘Too Much Monkey Business’
(‘Five Live Yardbirds’ – 1964)
Το όραμα του Clapton να παίξει καθαρόαιμο Delta blues, όπως αυτό που τόσο τον μάγευε ως παιδί στο ραδιόφωνο, έγινε πραγματικότητα με τη σύσταση των The Yardbirds το 1963.
Σε αντίθεση με τους σύγχρονούς τους Rolling Stones, οι οποίοι ήταν επίσης ταλαντούχοι έφηβοι με πάθος για την αμερικανική blues παράδοση, οι Yardbirds κατάφεραν από την πρώτη στιγμή να υιοθετήσουν τον blues χαρακτήρα, παίζοντας με fuzztone παραμορφώσεις και επαγγελματικού επιπέδου ενίσχυση στις κιθάρες τους, παίζοντας κυρίως τα chicago blues έργα των Howlin’ Wolf, Muddy Waters, Bo Diddley και Elmore James.
Στον πρώτο τους δίσκο, ‘Five Live Yardbirds’, ο οποίος αποτελεί μία ζωντανή ηχογράφηση από το Marquee Club του Λονδίνου από το Μάρτιο του 1964, ο 19χρονος Clapton παίζει το ‘Too Much Monkey Business’ του Chuck Berry σαν μπαρουτοκαπνισμένος μπλουζίστας, δείχνοντας από τις πρώτες κιόλας νότες τη μεγάλη του κλάση.
Έναν χρόνο αργότερα, οι Yardbirds θα κατευθυνθούν σε πιο εμπορικές λεωφόρους με το single ‘For Your Love’, με αποτέλεσμα ο σκληροπυρηνικός μπλουζίστας Clapton να αποχωρήσει.
John Mayall & Eric Clapton – ‘Have You Heard’
(‘Blues Breakers with Eric Clapton’ – 1966)
Απογοητευμένος από την καλλιτεχνική στροφή των Yardbirds σε πιο εμπορικές μελωδίες, ο «Slowhand» αναζήτησε την τύχη του στο πιο heavy blues σχήμα της εποχής και έγινε μέλος των Bluesbreakers του John Mayall, με τους οποίους ηχογράφησε τον δίσκο ‘Blues Breakers with Eric Clapton’ το 1966.
Ο δίσκος περιέχει, εκτός των άλλων, διασκευές συνθέσεων των Otis Rush, Ray Charles και Little Walter, πρωτότυπο υλικό των Mayall και Clapton και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους δίσκους όλων των εποχών.
Γνωστός και ως ‘The Beano Album’, από το κόμικ Beano που διαβάζει ο Clapton στο εξώφυλλό του, ο δίσκος αποτελεί έναν συνδετικό κρίκο ανάμεσα στη blues παράδοση και τον σύγχρονο rock ήχο, με τον χαρακτηριστικό τόνο της 1960 Gibson Les Paul Standard του Clapton να θεωρείται επιδραστικότατος στην εξέλιξη του rock ιδιώματος.
Cream – ‘Sunshine Of Your Love’
(‘Disraeli Gears’ – 1967)
Παρά τις επιτυχημένες ηχογραφήσεις με τον John Mayall και τους Bluesbreakers, ο Eric Clapton συνέχισε να νιώθει καλλιτεχνικά περιορισμένος και αναζητούσε τρόπους να διευρύνει τους blues ορίζοντές του.
Έτσι, μαζί με τον Jack Bruce και τον Ginger Baker δημιούργησαν τους Cream, το πρώτο επιτυχημένο supergroup της ροκ μουσικής. Με το ντεμπούτο τους, ‘Fresh Cream’ του 1966, το συγκρότημα εξερεύνησε πιο acid rock και ψυχεδελικούς ήχους, ενώ το ψυχεδελικό αριστούργημα ‘Disraeli Gears’ του 1967 ήρθε να τους καθιερώσει ως ένα από τα πιο ιστορικά σχήματα στο χώρο.
Το ‘Sunshine of Your Love’ αποτελεί την επιτομή του blues τραγουδιού, με το χαρακτηριστικό riff – από τα πιο πολυπαιγμένα στην ιστορία της μουσικής, την χαρακτηριστική «blues πεντατονική κλίμακα» και το εκπληκτικό solo του Clapton, εμποτισμένο με τις blues καταβολές του και ερμηνευμένο με τη μοναδική του εκφραστικότητα.
Το τραγούδι είναι γραμμένο προς τιμήν του θρύλου της κιθάρας Jimi Hendrix, αν και ο ίδιος -πιθανώς εν αγνοία του- συνήθιζε να παίζει το κεντρικό riff σε συναυλίες του προς τιμήν των Cream, με τους οποίους τους έδενε ο αμοιβαίος καλλιτεχνικός θαυμασμός.
Blind Faith – ‘Presence of the Lord’
(‘Blind Faith’ – 1969)
Ακόμα μία έκφανση της καλλιτεχνικής ανησυχίας του Clapton ήταν οι Blind Faith, ακόμα ένα supergroup, το οποίο αποτέλεσε σχεδόν απόγονο των Cream, καθώς οι Clapton και Baker ένωσαν τις δυνάμεις τους με τον Steve Winwood, μπασίστα των Traffic και τον Ric Grech, ντράμερ των Family.
Ο ομώνυμος και μοναδικός δίσκος του βραχύβιου project έχει μείνει στην ιστορία για το προκλητικό του εξώφυλλο, από μουσικής άποψης όμως έχει πολλά να προσφέρει, με τον blues χαρακτήρα του να φλερτάρει κατά διαστήματα με την πιο προσιτή και οικεία soft rock.
Το ‘Presence of The Lord’ αποτελεί τη μοναδική εξ ολοκλήρου σύνθεση του Clapton στον δίσκο και περιέχει ένα μοναδικό solo του «Slowhand», αυτό που στη γλώσσα του θα αποκαλούσε κανείς «face melting».
Derek & The Dominos – ‘Layla’
(‘Layla and Other Assorted Love Songs’ – 1970)
Το μεγαλύτερο μουσικό επίτευγμα του Βρετανού, το θρυλικό ‘Layla’, γράφτηκε σε μία από τις πιο πολύπλοκες ψυχολογικά περιόδους της ζωής του Clapton και ίσως από εκεί εν τέλει να αντλεί τη μαγεία του.
Καταρρακωμένος από την αδυναμία του να στεριώσει σε κάποιο καλλιτεχνικό σχήμα, βυθισμένος όσο ποτέ στο αλκοόλ και με το συναισθηματικό βάρος του ανεκπλήρωτου έρωτα για την Pattie Boyd, τη σύζυγο του φίλου του, George Harrison, ο Clapton εμπνεύστηκε από την ιστορία της απαγορευμένης αγάπης του Majnun και της Layla από ένα έργο του Πέρση ποιητή του 12ου αιώνα, Nizami Ganjavi.
Ο Clapton ταυτίστηκε αμέσως με την ιστορία του παράνομου έρωτα για μία γυναίκα που δεν είναι διαθέσιμη και έγραψε το ‘Layla’.
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε από τους Derek & The Dominos, ακόμα ένα βραχύβιο εγχείρημα του Βρετανού και βρίσκεται στον μοναδικό τους δίσκο, ‘Layla and Other Assorted Love Songs’, ο οποίος αποτελεί κατά πολλούς το καλλιτεχνικό αποκορύφωμά του.
Η συνοδευτική κιθάρα του Duane Allman και η πιανιστική μελωδία του Jim Gordon ολοκληρώνουν το μεγαλείο του τραγουδιού, το οποίο έχει κυκλοφορήσει σε διαφορετικές εκδόσεις, όμως η αυθεντική εκτέλεση παραμένει αξεπέραστη.
Eric Clapton – ‘Cocaine’
(‘Slowhand’ – 1977)
Η προσωπική δισκογραφία του Βρετανού δεν υπήρξε τόσο επιδραστική όσο οι συνεργασίες των πρώτων χρόνων, όμως η αυτονομία που απολαμβάνει ο Clapton ως solo καλλιτέχνης του επιτρέπει να κινηθεί μουσικά ακριβώς εκεί που επιθυμεί, παντρεύοντας τις blues καταβολές με το rock συναισθηματισμό του.
Το ‘Slowhand’ του 1977 αποτελεί αδιαμφισβήτητα την καλύτερη δισκογραφική δουλειά του βιρτουόζου κιθαρίστα και ανοίγει με μία διασκευή του ‘Cocaine’ του J.J. Cale, που κυκλοφόρησε έναν χρόνο νωρίτερα.
Το τραγούδι δέχτηκε σφοδρή κριτική για τους στίχους του, αναγκάζοντας τον Clapton να το αποσύρει από τις setlists πολλών συναυλιών, παρά το γεγονός πως, σύμφωνα με τον ίδιο, το επιμύθιο του τραγουδιού είναι ενάντια της χρήσης ναρκωτικών και όχι υπέρ της.
Eric Clapton – ‘Wonderful Tonight’
(‘Slowhand’ – 1977)
Το αμέσως επόμενο τραγούδι μετά το ‘Cocaine’ στο ‘Slowhand’ είναι η ερωτική μπαλάντα ‘Wonderful Tonight’, την οποία ο Eric Clapton έγραψε το Σεπτέμβριο του 1976 (επίσης) για την Pattie Boyd, ενώ την περίμενε να ετοιμαστεί για ένα πάρτι στην οικεία του Paul και της Linda McCartney.
Η εκφραστικότητα και ο συναισθηματισμός που αναβλύζουν από τις νότες της stratocaster του Clapton, σε συνδυασμό με τις φωνές των Marcella Detroit και Yvonne Elliman, μάγεψαν την Boyd, η οποία έναν χρόνο αργότερα χώρισε με τον George Harrison και παντρεύτηκε τον Eric Clapton.
Με το ζευγάρι να έχει χωρίσει από το 1989, η Boyd έχει παραδεχτεί στην αυτοβιογραφία της πως αποφεύγει να ακούσει το κομμάτι, καθώς την επιβαρύνει ψυχολογικά…
Cream – Crossroads
(‘Wheels of Fire’ – 1968)
Το τραγούδι ‘Crossroads’ του θρυλικού bluesman Robert Johnson είναι βαθιά ριζωμένο στην καρδιά του Clapton από τα εφηβικά του χρόνια, όταν άκουγε τις νότες του Johnson στο ραδιόφωνο.
Υπάρχουν ηχογραφήσεις του τραγουδιού από κάθε σχεδόν περίοδο της καριέρας του Eric Clapton – ως και το επετειακό box set του Βρετανού από το 1988 ονομάστηκε ‘Crossroads’.
Η καλύτερη εκτέλεση, όμως, με την πιο αφοσιωμένη αλλά και clapton-ική ερμηνεία βρίσκεται στον τρίτο και πιο επιτυχημένο δίσκο των Cream, ‘Wheels Of Fire’, από το 1968.
Eric Clapton – Bad Love
(‘Journeyman’ – 1989)
Αν και η blues βρίσκεται στο επίκεντρο της μουσικής του, ο Eric Clapton έχει παρουσιάσει κατά καιρούς πιο εμπορικά και πιο soft έργα, όπως ο δίσκος ‘Journeyman’ του 1989.
Το ‘Bad Love’ είχε από την πρώτη στιγμή τα συστατικά για να γίνει «ένα δεύτερο ‘Layla’» όπως η δισκογραφική εταιρεία Warner Bros είχε ζητήσει από τον Clapton και ήταν «καταδικασμένο» να σαρώσει τα βραβεία της mainstream βιομηχανίας.
Το χαρακτηριστικό πλέον παίξιμο του «Slowhand», η συνθετική υποστήριξη από τον Mick Jones των Foreigner και τα δεύτερα φωνητικά από τον Phil Collins (ο οποίος παιζει και drums) έδωσαν στο τραγούδι ένα Grammy (του 1991) και αρκετές επιτυχίες στα charts ανά τον κόσμο.
Η απλή αλλά δυναμική συνθετική δομή του τραγουδιού, με τις εναλλαγές από Ρε σε Λα ελάσσονα, σε συνδυασμό με τον τίτλο που μιλά για «κακή αγάπη», του έχουν δώσει τον άτυπο τίτλο του «καλύτερου τραγουδιού για χωρισμό».
Eric Clapton – Tears In Heaven
(‘Rush film OST’ – 1991)
Ακριβώς όπως το αριστουργηματικό ‘Layla’ αποτέλεσε γόνο των εσωτερικών αναταραχών του Eric Clapton, έτσι και το 1991 ένα εξαιρετικά τραγικό γεγονός ενέπνευσε τον Βρετανό και έβγαλε από μέσα του τις μελωδίες της απώλειας και του πόνου.
Το ‘Tears In Heaven’ γράφτηκε για τις ανάγκες της ταινίας ‘Rush’ και είναι αφιερωμένο στον αδικοχαμένο γιο του κιθαρίστα, Conor, ο οποίος σε ηλικία 4 ετών βρήκε τραγικό θάνατο πέφτοντας από τον 53ο όροφο ενός ουρανοξύστη στη Νέα Υόρκη το Μάρτιο του 1991.
Ο Eric Clapton απομονώθηκε για ένα σύντομο διάστημα για να θρηνήσει, όμως επέστρεψε σύντομα στη μουσική καθώς εκεί έβρισκε καταφύγιο από τον πόνο της απώλειας.
Δουλεύοντας μαζί με τον Will Jennings πάνω στο soundtrack της ταινίας, ο Clapton εξέφρασε την επιθυμία να γράψει ένα τραγούδι αφιερωμένο στο αδικοχαμένο παιδί του και κάπως έτσι γεννήθηκε μία από τις πιο τρυφερές και συναισθηματικές μπαλάντες στην ιστορία της ροκ.
Bonus: Concert for George – ‘While My Guitar Gently Weeps’
(‘Concert for George’ – 2002)
Η μαγευτική σύνθεση του George Harrison για το ‘The Beatles’ (γνωστό και ως ‘White Album’) των θρυλικων «Σκαθαριών» έχει περάσει από τα ταλαντούχα χέρια του Eric Clapton.
Ακόμα και στην αυθεντική έκδοση του τραγουδιού από τον δίσκο του 1968, το solo ανήκει στον Eric Clapton, χωρίς όμως να αναφέρεται το όνομά του στα credits του δίσκου. Το 2002, ένα χρόνο μετά το θάνατο του Harrison, ο Clapton ανέβηκε στη σκηνή του ‘Concert for George’ να τιμήσει τον παλιό του φίλο…
