Ήταν 12 Φεβρουαρίου του 1939 όταν γεννήθηκε και 20 Μαΐου του 2013 όταν ο Raymond Daniel ‘Ray’ Manzarek άφησε την τελευταία του πνοή σε ένα νοσοκομείο της Γερμανίας, νικημένος από τον καρκίνο.
Ήταν η μέρα που έκλεισε η δεύτερη μεγάλη πόρτα των θρυλικών The Doors, 42 ολόκληρα χρόνια μετά το θάνατο του εμβληματικού τραγουδιστή τους, Jim Morrison.
Οι Doors αποτελούν μία πολύ ιδιάζουσα περίπτωση στο χώρο της μουσικής.
Πρόκειται για ένα από τα πιο επιδραστικά συγκροτήματα στην ιστορία, του οποίου όμως οι επιρροές δεν είναι τόσο εμφανείς για να αναγνωριστούν με μία πρόχειρη ματιά.
Για πολλούς, στο όνομα των Doors βρίσκεται η σιωπηλή απάντηση στο δίλημμα «Beatles ή Rolling Stones;», για άλλους είναι «η άλλη πλευρά του νομίσματος», οι πιο «αφανείς» ήρωες, οι οποίοι κατάφεραν μεν να κάνουν μία αξιοθαύμαστη καριέρα και να θεωρούνται ακόμα και σήμερα κλασικοί, ακόμα όμως κι αυτό δεν αρκεί για να εκφράσει το μέγεθός τους.
Για αρκετούς, στις σκοτεινές και ατμοσφαιρικές μελωδίες των Doors μπορεί κανείς να βρει τις απαρχές αυτού που μετέπειτα εξελίχθηκε σε post-punk και σε gothic rock, στους αινιγματικούς στίχους του Jim Morrison μπορεί να θαυμάσει κανείς την επιτομή της λυρικότητας και της ποιητικής έκφρασης, στις κιθάρες του Robby Krieger τις πρώτες fusion «αλλοιώσεις» του κλασικού ροκ ήχου.
Και όλα αυτά πάνε πολύ πιο μακριά από την εκρηκτική προσωπικότητα του Morrison, η οποία έδωσε αρχικά στους Doors την προσοχή από τον κόσμο της μουσικής.
Στη σκιά της εκτυφλωτικής φιγούρας του Morrison, ο άνθρωπος που αποτέλεσε το μουσικό «θεμέλιο λίθο» του θρύλου των Doors ήταν ο Ray Manzarek.
Ένας δυναμικός μουσικός με αστείρευτο ταλέντο, κλασικές επιρροές και progressive αντίληψη, ο οποίος «έχτισε» τον χαρακτηριστικό ήχο των Doors, καθιέρωσε τη χρήση των πλήκτρων στη ροκ μουσική πριν τη «χρυσή συμφωνική εποχή» των ’70s με τους ELP και τους Yes.
Υπήρξε «ο καλύτερος μπασίστας δίχως μπάσο» (μιας και η απουσία μπασίστα στο κουαρτέτο των Doors έριχνε την ευθύνη της μπασογραμμής στο αριστερό χέρι του Manzarek) και ήταν ο άνθρωπος που έδωσε στη μουσική το έναυσμα να αρχίσει να διευρύνεται σε άλλα επίπεδα, πιο σκοτεινά και πιο πειραματικά…
Ακολουθούν μερικές από τις πιο σημαντικές στιγμές του αείμνηστου Ray Manzarek στη μουσική πορεία των Doors.
The Doors – ‘Not To Touch The Earth’
(‘Waiting for the Sun’ – 1968)
Το τρίτο άλμπουμ των The Doors, ‘Waiting for the Sun’, περιέχει ένα μελοποιημένο μέρος του ποιήματος ‘Celebration of the Lizard’, το οποίο γράφτηκε από τον Jim Morrison και οι στίχοι του κοσμούν το εσωτερικό του δίσκου.
Το τραγούδι ανοίγει υποτονικά και, όπως συνήθιζαν σε πολλά τους τραγούδια οι Doors, «χτίζουν» την ατμόσφαιρα για 48 δευτερόλεπτα μέχρι να δοθεί το έναυσμα από τα κρουστά του John Densmore και να ξεσπάσει η καταιγίδα από τα πλήκτρα του Manzarek που απογειώνει το τραγούδι.
Η πολυοργανική έκσταση του τραγουδιού κορυφώνεται με το solo του Manzarek, το οποίο αντικατοπτρίζει απόλυτα την προσωπικότητα του μουσικού: προσγειωμένο, διατηρώντας τις ισορροπίες απέναντι στην παραληρηματική ερμηνεία του Morrison και συνάμα δυναμικό και επιβλητικό.
The Doors – ‘Back Door Man’
(‘The Doors’ – 1967)
Στο θρυλικό τους ντεμπούτο από το 1967, οι Doors διασκευάζουν τον delta blues ύμνο του Willie Dixon, επεξεργασμένο υπό το μουσικό πρίσμα του Ray Manzarek.
Παρόλο που οι Αμερικανοί εντρύφησαν στον blues ήχο 4 χρόνια αργότερα με το ‘L.A. Woman’, η ωμότητα του ‘Back Door Man’ ακούγεται τόσο αυθεντική που επιτρέπει στην εκδοχή των Doors να σταθεί με αξιώσεις δίπλα στην αυθεντική εκτέλεση του Howlin’ Wolf.
Oι κιθαριστικές πινελιές του Krieger και η γεμάτη γρέζι φωνή του Morrison δείχνουν την ποιότητα του συγκροτήματος, όμως τα πλήκτρα του Manzarek στο background είναι αυτά που δίνουν στο τραγούδι την Doors ταυτότητά του.
The Doors – ‘Spanish Caravan’
(‘Waiting for the Sun’ – 1968)
To ‘Spanish Caravan’ αποτελεί ένα από τα αριστουργήματα των Doors και είναι ακόμα μία απόδειξη της εκπληκτικής χημείας ανάμεσα στα μέλη.
Η flamenco εισαγωγή του Robby Krieger, εμπνευσμένη από το ‘Asturias (Leyenda)’ του Isaac Albéniz είναι καθηλωτική και η ερμηνεία του Morrison είναι ίσως από τις καλύτερες στιγμές της καριέρας του.
Τα ψυχεδελικά riffs, όμως, από τα πλήκτρα του Ray Manzarek δίνουν στο τραγούδι μία άλλη διάσταση, μία πιο progressive αισθητική και αποδεικνύουν γιατί οι Doors αποτελούν ένα τόσο σημαντικό κεφάλαιο στη ροκ μουσική: επειδή πειραματίζονταν μουσικά με τόσο βάθος, όταν άλλοι σύγχρονοί τους προσπαθούσαν απλώς να αναπαράγουν blues συνθέσεις περασμένων δεκαετιών.
The Doors – ‘Riders On The Storm’
(‘L.A. Woman’ – 1971)
Ο ορισμός της μουσικής των Doors και μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες τους.
Η υποτονική ατμόσφαιρα που χαρακτηρίζει ολόκληρο το κομμάτι κρύβει και το μυστήριο της μουσικής των Αμερικανών, έχει μία jazz αισθητική, ενώ οι ήχοι της βροχής στην εισαγωγή επηρεάζουν εξ αρχής τον ακροατή και τον ταξιδεύουν σε μουντά τοπία.
Το ηλεκτρικό πιάνο του Manzarek και το εσκεμμένα μονότονο drumming του John Densmore συντελούν στην υπνωτιστική ατμόσφαιρα του κομματιού, η οποία στην πορεία ζωντανεύει και γίνεται πιο πειραματική, για να ξαναγυρίσει στην αρχική της κατάσταση και να χαθεί σταδιακά στους ήχους της καταιγίδας στο τέλος του τραγουδιού.
The Doors – ‘Crystal Ship’
(‘The Doors’ – 1967)
Ακόμα ένα κλασικό κομμάτι από τον πρώτο δίσκο των Αμερικανών, το ‘Crystal Ship’ αποτέλεσε b-side του ‘Light My Fire’, το οποίο απογείωσε τους Doors και ξεκίνησε να χτίζει το μύθο τους.
Οι αινιγματικοί στίχοι και ο κρυπτικός τίτλος του Morrison, σε συνδυασμό με την ονειρική και ψυχεδελική μελωδία των πλήκτρων του Manzarek οδήγησε πολλούς από τους οπαδούς στο συμπέρασμα πως το τραγούδι παραπέμπει σε κάποια από τις… απαγορευμένες περιπέτειες του Morrison.
Αρκετοί, μάλιστα, έχουν συσχετίσει το «κρυστάλλινο καράβι» του τίτλου με μία καλλιτεχνική απόδοση της κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης.
Μουσικά, πρόκειται για ένα από τα καλύτερα δείγματα γραφής του Ray Manzarek, με ένα μαγευτικό piano riff κλασικών επιρροών να περικλείει το τραγούδι καθ’ όλη του τη διάρκεια, ενώ στη μέση περίπου του τραγουδιού απομονώνεται και έρχεται στο προσκήνιο ως solo.
Το ‘Crystal Ship’ υπήρξε ένα από τα αγαπημένα τραγούδια του ίδιου του Manzarek, ο οποίος το επανηχογράφησε το 2008 στο δίσκο ‘Ballads Before the Rain’ που κυκλοφόρησε μαζί με τον βιρτουόζο της slide κιθάρας, Roy Rogers.
The Doors – ‘Light My Fire’
(‘The Doors’ – 1967)
Παρά την πληθώρα μουσικών «διαμαντιών» που βρίσκονται στο θρυλικό ντεμπούτο των Doors, η ιστορία ενδεχομένως να τους είχε παραβλέψει αν δεν υπήρχε το εκρηκτικό ‘Light My Fire’ να τραβήξει την προσοχή του κοινού σε πρώτη φάση και να το παρακινήσει να ασχοληθεί με τους ως τότε άγνωστους Αμερικανούς.
Αν και η σύνθεση του ‘Light My Fire’ πιστώνεται στον κιθαρίστα Robby Krieger, το πιανιστικό riff που ανοίγει το τραγούδι και συνοδεύει το κομμάτι ως το τέλος, άλλοτε πιο διακριτικά και άλλοτε επιβλητικά ανήκει στον Ray Manzarek και έχει τις ρίζες του στο έργο ‘Inventions and Sinfonias’ (γνωστό και ως ‘Two- and Three-Part Inventions’) του Johann Sebastian Bach, το οποίο είχε γράψει για διδακτικούς λόγους και ο Manzarek μελέτησε διεξοδικά όταν ακόμα μάθαινε πιάνο.
Πολυδιασκευασμένο από καλλιτέχνες του βεληνεκούς του José Feliciano και της Shirley Bassey, εμπορικά επιτυχημένο με αποκορύφωμα την πρωτιά στο Billboard Hot 100 τον Ιούλιο του 1967 και φιγουράροντας σε κάθε λίστα με τα πιο επιδραστικά τραγούδια όλων των εποχών, τo ‘Light My Fire’ και το πιανιστικό riff του Manzarek ενέπνευσαν χιλιάδες ανθρώπους να καταπιαστούν με το πιάνο και να προσπαθήσουν να εντάξουν τον ήχο του στη ροκ μουσική.
The Doors – ‘Touch Me’
(‘The Soft Parade’ – 1969)
Μία από τις πιο κλασικές συνθέσεις των Doors, η οποία πιστώνεται κυρίως στον Robby Krieger, όμως δε θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα για τους παρακάτω λόγους: το intro από τα πλήκτρα του Ray Manzarek είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα στην ιστορία της μουσικής, με τον ίδιο να έχει «δανειστεί» το κιθαριστικό riff του ‘C’mon Marianne’ των L. Russell Brown και Raymond Bloodworth και να το έχει επεξεργαστεί κατάλληλα για τις ανάγκες του κομματιού.
Επίσης, εκτός από τον χαρακτηριστικό ήχο του Gibson G-101, ο Manzarek χρησιμοποίησε τσέμπαλο – έναν πρόγονο του σημερινού πιάνου από τον 14ο αιώνα που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διάδοση της baroque μουσικής.
Αν και δεν πρόκειται για τη μοναδική εμφάνιση του συγκεκριμένου οργάνου στη ροκ μουσική, αποτελεί σίγουρα μία από τις πιο ενδιαφέρουσες…
The Doors – ‘Roadhouse Blues’
(‘Morrison Hotel’ – 1970)
Στον πέμπτο και προτελευταίο δίσκο των Doors, ‘Morrison Hotel’, του 1970 είναι εμφανής η αλλαγή κατεύθυνσης του συγκροτήματος σε έναν πιο ωμό και τραχύ blues ήχο, τον οποίο υιοθέτησαν και στο ‘L.A. Woman’ που ακολούθησε.
Ο Manzarek, υπηρετώντας πιστά τον σκοπό του δίσκου, άφησε στην άκρη την baroque αισθητική του τσέμπαλο και τις ηλεκτρικές μελωδίες του Wurlitzer πιάνου του και καταπιάστηκε με ένα honky-tonk piano -το ίδιο, μάλιστα, που χρησιμοποίησαν οι The Beach Boys στο ‘Good Vibrations’-, δημιουργώντας στο εισαγωγικό ‘Roadhouse Blues’ του δίσκου μία αισθητική saloon blues, αφήνοντας πίσω μια για πάντα τις υπνωτιστικές μελωδίες των πρώτων δίσκων του συγκροτήματος.
Στο τραγούδι, το οποίο έγινε σύμβολο της «blues φάσης» των Doors και αγαπημένη στιγμή κάθε συναυλίας τους, συμμετέχει ο session κιθαρίστας της Elektra Records, Lonnie Mack στη μπασογραμμή και το πρώην μέλος των The Lovin’ Spoonful, John Sebastan (με το ψευδώνυμο G. Puglese) παίζοντας φυσαρμόνικα.
The Doors – ‘Crawling King Snake’
(‘L.A. Woman’ – 1971)
Ένα από τα πιο γνωστά κομμάτια της blues παράδοσης, το οποίο κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα από τα early ’20s και οι Doors συνήθιζαν να παίζουν από τις πρώτες κιόλας ημέρες του συγκροτήματος.
Η επίσημη κυκλοφορία του από τους Doors τελικά ήρθε το 1971 στο ‘L.A. Woman’, τον τελευταίο δίσκο του συγκροτήματος πριν το θάνατο του Jim Morrison.
Με το solo του ο Manzarek συμμετέχει σε μία μουσική στιχομυθία με τον Robby Krieger, κάνοντας την εκδοχή των Αμερικανών να ξεχωρίζει από τις εκατοντάδες διασκευές του κλασικού αυτού τραγουδιού.
The Doors – ‘L.A. Woman’
(‘L.A. Woman’ – 1971)
Το ομώνυμο τραγούδι από τον δίσκο ‘L.A. Woman’ έχει γράψει τη δική του ιστορία, κυρίως για τον στίχο «Mr. Mojo Risin’» που τραγουδά ρυθμικά, με αυξανόμενη ένταση ο Morrison στο τέλος του τραγουδιού, αποτελεί αναγραμματισμό του ονόματός του και ένα από τα πιο δημοφιλή προσωνύμια που του αποδίδονται πλέον.
Μουσικά, οι Doors εξερευνούν περαιτέρω το blues χάρισμά τους, έχοντας και μία ομάδα session μουσικών (Marc Benno στη ρυθμική κιθάρα και Jerry Scheff στο μπάσο) να τους περιβάλλει και να τους επιτρέπει να εκφραστούν μουσικά πιο ελεύθερα.
Τα πλήκτρα του Manzarek, αν και συνοδευτικά σε ολόκληρο το κομμάτι, δίνουν στη μουσική έναν πιο funky χαρακτήρα, ενώ το σύντομο piano solo του μετά από 2:40 λεπτά τραγουδιού αποτελούν το μουσικό του highlight.
The Doors – ‘You’re Lost Little Girl’
(‘Strange Days’ – 1967)
Το δεύτερο κομμάτι από την πρώτη όψη του ‘Strange Days’ από το 1967 αποτελεί μία από τις πιο όμορφα λιτές συνθέσεις των Αμερικανών.
Οι κιθαριστικές μελωδίες του Krieger και τα κρουστά του Densmore συνοδεύουν αρμονικά τη φωνή του Morrison στην αρχή, όμως το τραγούδι απογειώνεται όταν μπαίνουν τα πλήκτρα του Manzarek στο πρώτο ρεφρέν.
Μέσα στην τρίλεπτη αυτή σύνθεση, θα μπορούσε κανείς να συμπυκνώσει ολόκληρη την επίδραση του Ray Manzarek στους Doors: «ντύνει» αριστοτεχνικά το τραγούδι με τα πλήκτρα του, χωρίς όμως να επισκιάζει κανένα από τα υπόλοιπα μέλη.
Διακριτικός και παράλληλα εκρηκτικός μουσικός, αυτός που πίσω από την εκτυφλωτική λάμψη του Jim Morrison «έχτισε» το μουσικό σκέλος του θρύλου των Doors…
