Led Zeppelin IV: To magnum opus των Led Zeppelin

Αφιέρωμα στο Led Zeppelin IV

Αν υπάρχει ένας δίσκος που να μπορεί να ενσαρκώσει την πρωτοφανή έκρηξη της rock παραγωγής της δεκαετίας του ’70, τότε σίγουρα αυτός θα είναι το τέταρτο album των Led Zeppelin.

Η αγία τετράδα έχτισε την δική της σκάλα για τον παράδεισο της rock, και με το magnum opus της στρογγυλοκάθεται εκεί, δίνοντας στην ανθρωπότητα ένα έργο που θα μείνει αθάνατο στο πέρασμα των χρόνων, σαν μια από τις κορυφαίες στιγμές καλλιτεχνικής δημιουργίας της.

Μέσα σε 3 χρόνια, οι Zep θα έθεταν τον πήχη ολοένα και ψηλότερα, μέχρι ο δημιουργικός οίστρος τους να κορυφωθεί μέσα στο ‘Led Zeppelin IV’, που ανέβαινε στα ράφια των δισκοπωλείων στις 8 Νοεμβρίου του 1971, περιέχοντας μερικά από τα πιο κλασικά πονήματα που γράφτηκαν ποτέ.

Μεταφερόμαστε σε εκείνη την εποχή, βάζουμε το βινύλιο στο πικάπ και θυμόμαστε ξανά τις ιστορίες πίσω από τα τραγούδια του, χαζεύοντας το artwork.

Led Zeppelin IV / Το artwork

Έχοντας λάβει κάποιες αρνητικές κριτικές για τον τρίτο τους δίσκο, o Jimmy Page αποφασίζει να μην τιτλοφορηθεί το IV, εξαγριώνοντας την δισκογραφική τους, Atlantic Records.

Δεν υπήρχε ούτε ένα γράμμα στο εξώφυλλο, με τους Zeppelin να θέλουν να συμπεριλάβουν σε αυτό τέσσερα σύμβολα που είχαν σχεδιαστεί με το χέρι στο εσωτερικό sleeve, το καθένα από τα οποία αντιπροσώπευε τα μέλη της μπάντας.

Το σύμβολο του John Paul Jones υποδηλώνει ένα πρόσωπο που είναι σίγουρος για τον εαυτό του, παρμένο μέσα από το βιβλίο του Koch, ‘The Book of Signs’.

Το σύμβολο του John Bonham (τρεις αλληλοσυνδεδεμένοι κύκλοι) προήλθε από το ίδιο βιβλίο, του άρεσε (αν και ο Plant λέει ότι οι κύκλοι συμβολίζουν το τρίπτυχο άνδρας-γυναίκα-παιδί) και το υιοθέτησε.

Σε μια στάση στο Pittsburg, το συγκρότημα παρατήρησε ότι έμοιαζε με το έμβλημα της μπύρας Ballantine, o Bonham υπήρξε γερό ποτήρι (η ροπή του στο αλκοόλ ήταν τελικά αυτό που τον σκότωσε), οπότε διαλέγετε την εκδοχή που επιθυμείτε.

Αυτό του Robert Plant, είναι ακόμα πιο ψαγμένο: Συμβολίζει το φτερό Ma’at, της αιγυπτιακής θεάς της δικαιοσύνης.

Ο Plant υποστηρίζει ότι το σύμβολο που δημιούργησε προέρχεται από τα ιερά σύμβολα του αρχαίου πολιτισμού ενός φανταστικού μέρους που υποτίθεται ότι υπήρχε μέχρι και πριν από 14.000 χρόνια.

Τα τελευταία υπολείμματά του λέγεται ότι είναι τα πρωτόγονα αγάλματα που στέκονται στο νησί του Πάσχα.

Τέλος, ο Jimmy Page σχεδίασε o ίδιος το δικό του σύμβολο (‘Zoso’). Παρόλο που μοιάζει με το αλχημικό σύμβολο για τον υδράργυρο, το νόημά του παραμένει ακόμα ένα μυστήριο…

Με τον τρόπο αυτό, ο Page ήθελε να μπερδέψει ακόμα περισσότερο τον Τύπο, μην ξεχνώντας το πώς υποδέχτηκε μερίδα του την προηγούμενή τους δουλειά…

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στους Times το 2010, θυμάται:

Δεν ήταν καθόλου εύκολο. Η δισκογραφική μας πίεζε να βάλουμε τίτλο κανονικά στο εξώφυλλο. Μας έλεγαν ότι θα ήταν η επαγγελματική μας αυτοκτονία αν κυκλοφορούσε έτσι ο δίσκος…

H αλήθεια είναι ότι είχαμε πολλές κατηφείς κριτικές για το ‘Led Zeppelin III’, για τους κριτικούς ήταν δύσκολο να συλλάβουν ό,τι έβγαινε εκείνη την περίοδο, αλλά το θυμικό μας, μας υπαγόρευε πως ένα album δίχως τίτλο ήταν αυτό που έπρεπε για αυτούς!

Εμείς ξέραμε ότι η αποδοχή της μουσικής μας δεν φαίνεται από τις δισκοκριτικές, αλλά από τις πωλήσεις και τον κόσμο που συγκεντρωνόταν στις συναυλίες μας!

H Atlantic επέμενε, αλλά στο τέλος παραιτήθηκε από την προσπάθεια να τους αλλάξει γνώμη. Και σίγουρα, μετά την κυκλοφορία του, έτριβε τα χέρια της από ικανοποίηση, όταν έβλεπε τις πωλήσεις τις να απογειώνονται.

Ο Jimmy Page αναλύει το σκεπτικό της απόφασής τους:

Ύστερα από όλα όσα είχαμε καταφέρει, πολλοί έλεγαν πως ήμασταν ένα hype συγκρότημα!

Για αυτό δεν δώσαμε κανένα τίτλο στο album μας!

Ήτανε ένα είδος διαμαρτυρίας, θέλαμε να αποδείξουμε ότι ο κόσμος δεν μας αγοράζει από το όνομα!

Από το πρωινό της 8ης Νοεμβρίου του 1971, όσοι μουσικόφιλοι έψαχναν να αγοράσουν κάποιον δίσκο, έπεφταν πάνω σε αυτόν.

Δεν υπήρχε τίποτα γραμμένο πάνω του για να τους προϊδεάσει, μόνο ένας μυστηριώδης γέροντας φορτωμένος με ένα δεμάτι ξύλα στην πλάτη.

Με το που γυρνούσαν τον δίσκο από την ανάποδη, συνειδητοποιούσαν ότι ο γέρος στέκεται στο πλαίσιο μιας εικόνας που έχει τοποθετηθεί σε έναν κατεδαφισμένο τοίχο, που βρίσκεται στο φόντο ενός σύγχρονου κτιρίου πολυκατοικίας.

Για να ανακαλύψουν το πέπλο μυστηρίου πίσω από αυτό που έβλεπαν, έβγαζαν από την τσέπη τους ζεστές λίρες και ανυπομονούσαν να βάλουν τον δίσκο στο πικάπ, για να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται.

Εξ’ άλλου, μια τέτοια δημιουργία δεν είχε ανάγκη καμία ταμπέλα να την συνοδεύει…

Ο Robert Plant είχε βρει την εικόνα που βλέπετε μέσα στο κάδρο, σχεδόν κατά τύχη. Ο Page θυμάται:

Συνήθιζα να σπαταλάω τις ώρες μου ψωνίζοντας από απομεινάρια και αντίκες, ψάχνοντας να βρω κάτι που άλλοι άνθρωποι θα παρέβλεπαν.

Πήγα με τον Robert σε ένα τέτοιο χώρο στο Reading, όπου υπήρχαν στιβαγμένα πολλά πράγματα.

O Robert βρήκε την εικόνα με τον γέροντα να κουβαλάει τα ξύλα, και πρότεινε επί τόπου να την δουλέψουμε στο μυαλό μας για κάποιο από τα εξώφυλλα στο μέλλον.

Έτσι, αποφασίσαμε να περάσουμε μια αντίθεση. Τον μοντέρνο ουρανοξύστη στο οπισθόφυλλο, με τον γέροντα με τα ξύλα στο εμπροσθόφυλλο!

Κάπως έτσι, γεννήθηκε λοιπόν η ιδέα ενός από τα πιο αναγνωρισμένα covers στην ιστορία της rock…

Η τοποθεσία του οπισθόφυλλου του Led Zeppelin IV, όπως είναι σήμερα:

Η αγάπη των Led Zeppelin για τον φανταστικό κόσμο του J.R.R. Tolkien και τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, ήταν γνωστή από τους προηγούμενους δίσκους τους.

Όταν λοιπόν ο Παλιός Ερημίτης ξεπρόβαλε με το φανάρι του μέσα από το artwork του gatefold, πολλοί πίστεψαν ότι έρχεται απευθείας από την Μέση Γη.

Αν και μοιάζει αρκετά με τον αγαπημένο Γκάνταλφ, η αλήθεια είναι ότι ο μάγος με το φαναράκι που απεικονίζεται εκεί, είναι εμπνευσμένος από τις κάρτες Tarot.

Μάλιστα, στην ταινία ‘The Song Remains the Same’, ο Page μεταμορφώνεται σε ερημίτη.

Στοιχεία που -σε συνδυασμό με το ‘Stairway To Heaven’ που θα διαβάσετε στις ιστορίες των κομματιών παρακάτω- ενίσχυαν το occult στοιχείο του συγκροτήματος, έπλεκαν το πέπλο μυστηρίου γύρω από αυτό και πυροδοτούσαν ένα σωρό σενάρια συνωμοσιολογίας, ότι ο Page είχε πουλήσει την ψυχή του όπως ο προπάτορας των blues, Robert Johnson, και άλλα τέτοια σχετικά…

Οχτώ κομμάτια στο σύνολο φιγουράρουν στην tracklist του δίσκου. Οχτώ κομμάτια που μεγάλωσαν τους Zeppelin ακόμα πιο πολύ, τους έβαλαν σε κάθε σπίτι και τους έκαναν ταυτόσημο της rock. Ένα από αυτά ήταν ακόμα μεγαλύτερο από τον ίδιο τον πομπώδη δίσκο τους…

To album ανοίγει με το ‘Black Dog’. Η φωνή του Plant καλοσωρίζει τον ακροατή με το «Hey, hey mama said the way you move», μέχρι να ηχήσουν τα τύμπανα του Bonham.

H ιστορία λέει πως o John Paul Jones έγραψε τις νότες στο πίσω μέρος ενός εισιτηρίου, φεύγοντας μετά από πρόβα από το σπίτι του Page με το τρένο, ενώ είχε κατεβάσει την ιδέα του γνωστού riff, ακούγοντας το ‘Electric Mud’ του Muddy Waters.

Πιστός στη συνήθειά του να συνθέτει ένα τραγούδι κομμάτι-κομμάτι, ένωσε τα μέρη που είχε γράψει όταν οι Rolling Stones τους παραχώρησαν το κινητό studio τους, και κάπως έτσι γεννήθηκε το ‘Black Dog’.

Το studio είχε στηθεί σε μια έπαυλη στο Hampshire, ένα από τα πολλά μέρη στα οποία εγκαταστάθηκε η τετράδα για να δημιουργήσει. Ο τίτλος του κομματιού δεν εμφανίζεται πουθενά στους στίχους, και δεν έχει να κάνει σε τίποτα με αυτό.

‘Rock And Roll’

Είναι γνωστή η επιρροή που είχαν τα blues στους Zeppelin, τόσο ισχυρή που σε πολλές περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με -πολλά- κομμάτια που δεν έγραψαν καν οι ίδιοι.

Το ‘Rock And Roll’ ακολουθεί το κλασικό δωδεκάμπαρο των blues του Δέλτα, την πιο συνηθισμένη φόρμα στην οποία πάτησε και η rock αργότερα, ενώ η σύνθεσή του συνέβη… κατά λάθος.

Πιο συγκεκριμένα, o John Bonham ενώ πρόβαρε το ‘Four Sticks’, κόλλησε σε κάποιο σημείο και δεν μπορούσε να το βγάλει με τα τύμπανα, με αποτέλεσμα να τα πάρει στο κρανίο και να αρχίζει να παίζει τα δικά του!

Από το αυθόρμητο αυτό drumming, το οποίο πάτησε πάνω στο ‘Keep a Knockin’ του Little Richard (οι επιρροές που λέγαμε), άρχισε να γεννιέται ένα νέο τραγούδι.

Ενθουσιασμένοι οι υπόλοιποι, παράτησαν το ‘Four Sticks’, άρχισαν να ακολουθούν το ρυθμικό μέρος και μέσα σε ένα μισάωρο είχαν ήδη τελειώσει…

‘The Battle of Evermore’

Για να μεταφερθείτε καλύτερα στο κλίμα εκείνης της εποχής, δανειζόμαστε τα λόγια του μηχανικού ήχου, Andy Johns:

Κάθονταν δίπλα στο τζάκι και έπιναν τσάι, όταν ο Page άρπαξε ένα μαντολίνο και άρχισε να παίζει διάφορα.

Του έδωσα ένα μικρόφωνο, και έκαναν μια ηχώ με μια Gibson για να συνοδεύσουν το μαντολίνο.

Ξαφνικά ο Robert άρχισε να τραγουδά τα δικά του, και έτσι ένα εξαιρετικό κομμάτι ήρθε από το πουθενά!

Είναι το μοναδικό κομμάτι που οι Zeppelin έφεραν guest vocalist για να το ολοκληρώσουν.

Ο Plant ήθελε άλλη μια φωνή να διηγείται την ιστορία των στίχων, και έτσι κάλεσαν την Sandy Denny των Fairport Convention, μιας βρετανικής folk μπάντας.

Η Sandy έλαβε και τα ευχαριστήρια στο artwork, με το σύμβολο των τριών πυραμίδων να το αφιερώνουν σε αυτήν.

Ήταν η πρώτη φορά που ο frontman των Zep μοιραζόταν το μικρόφωνο με τραγουδίστρια.

Την περίοδο εκείνη, ο Plant διάβαζε ένα βιβλίο σκωτσέζικης ιστορίας, που εξιστορούσε μια μάχη, ενώ οι Zeppelin κλείνουν ξανά το μάτι στον αγαπημένο τους J.R.R. Tolkien με τους στίχους να ταιριάζουν στο μυθιστόρημά του, ‘Return Of The King’.

Jimmy Page: «Ποιος με ενέπνευσε να παίξω κιθάρα»

‘Stairway Τo Heaven’

Ένα από τα 2-3 πιο αναγνωρίσιμα rock κομμάτια όλων των εποχών, με πολλούς να υποστηρίζουν πως είναι μακράν το κορυφαίο.

Ένας ύμνος της μουσικής, που όπως γράψαμε παραπάνω, είναι ακόμα μεγαλύτερο από τον ίδιο τον δίσκο, από το ίδιο το magnum opus τους.

Για το συγκεκριμένο κομμάτι έχουμε γράψει ένα ξεχωριστό αφιέρωμα, όπου θα διαβάσετε, μεταξύ άλλων, την περίεργη ιστορία με την έμπνευση του Robert Plant για να γράψει τους στίχους και το «κυνήγι φαντασμάτων» που ακολούθησε, την «συνέχειά» του και την άποψη του Jimmy Page για αυτό:

• Stairway To Heaven: Το πέρασμα των Led Zeppelin στην αιωνιότητα

Είναι για τους Led Zeppelin ό,τι είναι το ‘Child In Time’ για τους Deep Purple, ό,τι είναι το ‘Shine On You Crazy Diamond’ των Pink Floyd, ό,τι είναι το ‘Bohemian Rhapsody’ για τους Queen:

Το προϊόν της μέγιστης συνθετικής ικανότητας των μελών τους, ένα διαμάντι που κοιτάει τον μουσικό κόσμο από το υψηλότερο σκαλί του, ένα τραγούδι που κάνει όλα τα υπόλοιπα αριστουργήματά τους να υποκλίνονται στην ασύλληπτη τελειότητά του…

Δικαστής: Το ‘Stairway To Heaven’ έχει ύποπτες ομοιότητες με τραγούδι των Spirit

‘Misty Mountain Hop’

To κομμάτι μπαίνει με το ηλεκτρικό πιάνο του John Paul Jones και όπως έχει εκμυστηρευτεί ο Robert Plant:

Πρόκειται για μια ομάδα χίπιδων που εκδιώχθηκε από το Λονδίνο και μιλάει για τα προβλήματα που μπορείτε να συναντήσετε όταν κάνετε μια απλή βόλτα στο πάρκο, ένα ωραίο ηλιόλουστο απόγευμα.

Στην Αγγλία είναι κατανοητό, γιατί όπου κι αν πάτε για να απολαύσετε την ημέρα σας, ο «Big Brother» σας παρακολουθεί.

Άλλη μια έμμεση αναφορά στον Tolkien και τον Άρχοντα Των Δαχτυλιδιών, με τα Ομιχλώδη Όρη να αναφέρονται συχνά στην Τριλογία. Η πραγματική τους τοποθεσία βρίσκεται στην Ουαλία.

‘Four Sticks’

Για το ‘Four Sticks’ και πώς ο εκνευρισμός του John Bonham γέννησε από το πουθενά το ‘Rock And Roll’, σας τα γράψαμε εκτενέστερα παραπάνω. Πήρε τον τίτλο του επειδή ο δυναμικός ντράμερ χρησιμοποιούσε στις ηχογραφήσεις τέσσερα drum sticks, παρακαλώ, σαν πραγματικό χταπόδι!

Μάλιστα, το πέρασαν στις πομπίνες μονοκοπανιά, με μόνο 2 takes, αφού όπως αστειεύεται ο Page, ήταν αδύνατον να ασχοληθεί παραπάνω…

Το κομμάτι φέρει άρωμα Ινδίας, και ένα χρόνο μετά, έπειτα από τη συναναστροφή του με ντόπιους μουσικούς κατά το ταξίδι τους στη Βομβάη, το ηχογράφησαν σε διαφορετική έκδοση, bootleg το οποίο ονομάστηκε ‘The Bombay Sessions’ και δεν κυκλοφόρησε ποτέ επίσημα.

Μπορείτε να το ακούσετε στον παρακάτω σύνδεσμο:

‘Going To California’

H σπουδαία Joni Mitchell ήταν η Μούσα των Zeppelin για το ‘Going To California’.

Oι στίχοι ξεπατηκώθηκαν από ένα ποίημα του Jimmy Page που είχε γράψει σε ένα παλιό σημειωματάριο, το μαντολίνο κάνει ξανά την εμφάνισή του εδώ ενώ ο ίδιος παίζει ακουστική κιθάρα.

‘When The Levee Breaks’

Οι στίχοι σε αυτό το τραγούδι (που γράφτηκε από την Memphis Minnie το 1927) βασίζονται στην υπερχείλιση του Μισσισσιππή το 1927, που είναι μέχρι σήμερα η μεγαλύτερη καταστροφή από πλημμύρα που έγινε ποτέ στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι αφροαμερικανοί εργάτες των φυτειών αναγκάστηκαν να δουλέψουν σκληρά συσσωρεύοντας σακιά για να σώσουν τις γειτονικές πόλεις, εξ ου και οι στίχοι:

I works on the levee, mama both night and day,

I works so hard,  to keep the water away…

Μετά την υπερχείλιση του ποταμού, πολλοί Αφροαμερικανοί δεν είχαν καν τη δυνατότητα να εγκαταλείψουν την περιοχή και αναγκάστηκαν να δουλέψουν για την αποκατάσταση των ζημιών, ζώντας σε στρατόπεδα με περιορισμένη πρόσβαση σε προμήθειες και κάτω από άθλιες συνθήκες.

Η ζωή στο Δέλτα ήταν δύσκολη, για αυτό και γέννησε τα blues, που αντέχουν στον χρόνο και αποτέλεσαν την βάση για όλα τα μετέπειτα είδη που εμφανίστηκαν…

Led Zeppelin IV – Ακούστε ξανά το δίσκο:

Led Zeppelin IV – Εξώφυλλο