Βρισκόμαστε λίγο πριν τα μισά της δεκαετίας του ’90.
Η grunge στην Αμερική έχει βρει τους ήρωές της και δεσπόζει επιβλητικά ανάμεσα σε όλα τα άλλα είδη, ενώ η υπόλοιπη σκηνή του σκληρού ήχου βρίσκεται σε μία άνευ προηγουμένου «αμηχανία», αγκομαχώντας να βρει τη χαμένη της λάμψη.
Κάπου εκεί, σκάει από το πουθενά μία μπάντα με όνομα Tool.
Παντελώς ιδιοσυγκρασιακή, δυσνόητη, δυσπρόσιτη και ταυτόχρονα αρκούντως έξυπνη ώστε να αφομοιώσει αλλά όχι να ασπαστεί τα βασικά μουσικά χαρακτηριστικά που αποτελούν εχέγγυο επιτυχίας εκείνη την εποχή.
Μουσική πολύπλοκη αλλά όχι επιδεικτική, ρυθμοί μπερδεμένοι αλλά όχι ασύνδετοι, φωνή μελιστάλακτη αλλά και τραχιά, στίχοι ευφυείς, καυστικοί, οριακά προκλητικοί ή και σοκαριστικοί.
Με λίγα λόγια τέχνη, τέχνη που ξεκινάει από το εξώφυλλο και φτάνει μέχρι την τελευταία νότα της tracklist. Μία πραγματική αποκάλυψη για τους φίλους του σκληρού ήχου που είχαν είχαν έρθει σε τέλμα σκεπτόμενοι πως δεν υπάρχει πλέον καινοτομία.
Οι Tool ισορροπούν με τα ακροδάχτυλα ανάμεσα σε progressive και alternative φόρμες, γουστάρουν δεδομένα το heavy metal, πετάνε και μερικά ψήγματα από grunge.
Το αποτέλεσμα είναι το ‘Undertow’ που ήρθε το 1993 ως ο πρώτος ολοκληρωμένος δίσκος της μπάντας, έναν χρόνο μετά το debut EP ‘Opiate’ που είχε δώσει την πρώτη γεύση του τι έπεται.
Μέσα στο σκοτάδι που περιβάλλει τον δίσκο, οι Tool δεν παραλείπουν να αφήσουν και μια χαραμάδα να μπαίνει το φως, δίπλα στα δεσμά δεν παραλείπουν να αφήσουν το κλειδί που οδηγεί στην ελευθερία.
Γι’ αυτό, όμως, πρέπει να παλέψεις, να περάσεις μέσα από ένα «γλυκό» βασανιστήριο καθώς παίζουν με το μυαλό και τις αισθήσεις σου, χωρίς όμως αυτό να γίνεται γιατί θέλουν να σε εντυπωσιάσουν με ατσούμπαλους μουσικούς πειραματισμούς.
Η καλοκουρδισμένη τους μηχανή δουλεύει ρολόι, οι ήχοι ισορροπούν, τυλίγονται μεταξύ τους και χαρίζουν ένα αισθητικό αποτέλεσμα αμίμητο για οποιονδήποτε άλλο τολμήσει να το επιχειρήσει.
Το ιδιαίτερο εξώφυλλο, έμπνευση και δημιουργία του κιθαρίστα τους, Adam Jones, ανοίγει και μέσα ο αγοραστής αντικρίζει τη φωτογραφία ενός παχύσαρκου άντρα, ενός γυμνού άντρα νορμάλ βάρους και διάφορα άλλα περίεργα πράγματα.
Ξεσηκώνονται αντιδράσεις και μερικές αλυσίδες δισκοπωλείων κατεβάζουν τον δίσκο από τα ράφια. Οι Tool απαντούν με ένα barcode σε λευκό φόντο ως αντικατάσταση, συνοδευόμενο από ένα… μήνυμα.
Το οπισθόφυλλο, εξίσου σοκαριστικό, παρουσιάζει ένα γουρούνι που στέκεται πάνω σε δεκάδες πιρούνια. Το γουρούνι αυτό ήταν το… κατοικίδιο του Adam Jones.
Στις 6 Απριλίου του 1993, λοιπόν, το ακροατήριο βρίσκεται ενώπιον του πρώτου ολοκληρωμένου δίσκου των Tool.
Λαμπρό μες στο σκοτάδι του, δυσπρόσιτο και αινιγματικό, αν υποθέσουμε πως ισχύει το «η αρχή είναι το ήμισυ του παντός», το ‘Undertow’ ήταν ο ιδανικός τρόπος για να συστηθεί μία μπάντα.
Ένα συγκρότημα που τα επόμενα χρόνια θα πρωταγωνιστούσε, θα απασχολούσε την κοινή γνώμη, όχι πάντα με τον καλύτερο τρόπο, θα προκαλούσε τόσο τον κόσμο όσο και τον εαυτό της και, σε τελική ανάλυση, θα άφηνε ένα στίγμα τόσο μοναδικό όσο και ό,τι άλλο περιέβαλε τη μουσική της, από τους στίχους μέχρι και το τελευταίο visual με το οποίο θα καταπιανόταν.
Intolerance
Το groov-άτο ‘Intolerance’ ανοίγει τον δίσκο και δεν αφήνει περιθώρια έστω να υποθέσεις ότι αυτή η μπάντα είναι σαν τις άλλες.
Η μουσική είναι ορμητική σαν χείμαρρος, ενώ η επιθετική φωνή του Maynard τραγουδάει παθιασμένα και σου λέει ότι, στην ουσία, όσοι παρακολουθούν αμέτοχοι τα πάσης φύσης εγκλήματα που γίνονται γύρω τους, είναι εξίσου υπεύθυνοι με τους ίδιους τους εγκληματίες.
Ο στίχος «You lie, cheat and steal / And I tolerate you» («ψεύδεσαι, εξαπατάς και κλέβεις / και σε ανέχομαι») είναι εκεί σαν αντίθεση στον όρκο «I will not lie, cheat, steal, or tolerate those who do» («Δεν θα πω ψέματα, δεν θα εξαπατήσω, δεν θα κλέψω και δεν θα ανεχτώ κανέναν που το κάνει») που δίνουν οι απόφοιτοι στρατιωτικοί στις Η.Π.Α.
But you lie, cheat and steal
You lie, cheat and steal
You lie, cheat and steal
And I tolerate you
You lie, cheat and steal
You lie, cheat and steal
You lie, cheat and steal
How can I tolerate?
[Όλοι οι στίχοι]
Prison Sex
«Θα ενοχλήσει πολύ κόσμο… και αυτή είναι η μισή ευχαρίστηση» είχε δηλώσει ο Danny Carey λίγο πριν την κυκλοφορία του και αυτό ακριβώς έγινε.
Συνοδευόμενο από ένα ανατριχιαστικό κλιπ βγαλμένο από κάποιο σκοτεινό όνειρο, το ‘Prison Sex’, σύμφωνα με τον Maynard «μιλάει για την αναγνώριση και την ταυτοποίηση του κύκλου της κακομεταχείρισης μέσα σου. Αυτό είναι το πρώτο βήμα της διαδικασίας: Το να το καταλάβεις. Το επόμενο βήμα είναι να το δουλέψεις. Αλλά το κομμάτι μιλάει για το πρώτο…».
Το videoclip, με τα visuals του οποίου ασχολήθηκε ο Adam Jones, παρουσιάζει ένα κακοποιημένο λευκό ανθρωποειδές «ρομπότ», παγιδευμένο μέσα σε ένα δωμάτιο γεμάτο ντουλάπια που περιέχουν άλλα, διαφόρων ειδών όντα.
Σε διάφορα σημεία του κλιπ, παρεμβαίνει ένα μεγαλύτερο, μαύρο ανθρωποειδές, το οποίο κακομεταχειρίζεται το λευκό ενόσω αυτό βρίσκεται σε λήθαργο εξαιτίας της παρουσίας του.
Προς το τέλος, το λευκό αρχίζει εν τέλει να κακομεταχειρίζεται τον ίδιο του τον εαυτό, ενώ το κλιπ κλείνει με το μαύρο ανθρωποειδές να κλείνει το δικό του ντουλαπάκι, μέσα στο οποίο βρισκόταν απλά το λευκό.
Κάτι σαν… inception δηλαδή, μέσα σε εισαγωγικά, για τον κύκλο της βίας, της κακομεταχείρισης και των ουλών που αφήνουν στο σώμα και την ψυχή μας…
It took so long to remember just what happened
I was so young and vestal then you know it hurt me
But I’m breathing so I guess I’m still alive
Even if signs seem to tell me otherwise
[Όλοι οι στίχοι]
Sober
Ένα από τα πρώτα δείγματα γραφής του Maynard James Keenan, με ρίζες πολλά χρόνια πριν την τελική μορφή που πήρε στο ‘Undertow’ του 1993.
Ο Adam Jones, μιλώντας για το ‘Sober’ είχε πει πως μιλάει για έναν φίλο της μπάντας ο οποίος μπορούσε να εκφραστεί καλλιτεχνικά μόνο όταν ήταν υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών.
«Πολύς κόσμος τον κατηγορεί γι’ αυτό. Έχει διαφορά όμως. Αν γίνεις πρεζάκι και εξαρτημένος, είναι δικό σου το πρόβλημα.»
Όσο για το κλιπ, έχουμε και πάλι να κάνουμε με ένα ανθρωποειδές, δημιουργία ξανά του Adam Jones (σκηνοθεσία Fred Stuhr).
Αυτό το ανθρωποειδές ζει μέσα σε ένα σκοτεινό, εγκαταλελειμμένο και άδειο σπίτι, ώσπου βρίσκει ένα κουτί, του οποίου το περιεχόμενο επιδρά έντονα στο μυαλό του πρωταγωνιστή. Προφανώς το περιεχόμενο δεν αποκαλύπτεται ποτέ, αφού το αφήνουν στη φαντασία του εκάστοτε θεατή…
There’s a shadow just behind me,
Shrouding every step I take,
Making every promise empty,
Pointing every finger at me.
[Όλοι οι στίχοι]
Bottom
Bottom, δηλαδή πάτος, δηλαδή το ύστατο σημείο στο οποίο φτάνεις προσπαθώντας να αντιμετωπίσεις τους φόβους και τις αδυναμίες σου. Στους στίχους γίνεται λόγος για συναισθήματα όπως το μίσος, ο φόβος, η αδυναμία, η ενοχή.
Όταν μπορέσεις να τα λύσεις όλα αυτά, να τα βρεις με τον εαυτό σου, παύεις να τον φοβάσαι και απλά τον αποδέχεσαι.
Γίνεσαι επιτέλους αυτός που πραγματικά είσαι. Στο κομμάτι έχει μικρή συμμετοχή και ο Henry Rollins, Αμερικανός μουσικός, ηθοποιός, συγγραφέας και μουσικός παραγωγός.
Compassion is broken now
My will is eroded now
Desire is broken now
It makes me feel ugly
I’m on my knees and burning
[Όλοι οι στίχοι]
Crawl Away
Το ‘Crawl Away’ είναι ένα τραγούδι που μιλάει για μια επίπονη, για τον τραγουδιστή απώλεια. Όσο κι αν πονάει αυτή η απώλεια, ο πρωταγωνιστής ενσυνείδητα δεν προσπαθεί να πάρει εκδίκηση για τον πόνο που του προκλήθηκε, παρόλο που αυτό του περνάει από το μυαλό…
I can see your back is turning.
If I could I’d stick a knife in.
This is love.
This is love.
[Όλοι οι στίχοι]
Swamp Song
Ένα ευθύ και επιθετικό κομμάτι με λίγο αόριστο μήνυμα, πιθανότατα σχετιζόμενο με τη ζωή και το πώς αυτή σε «καταπίνει» ή για τα ναρκωτικά και την επιλογή κάποιων να καταστραφούν εξαιτίας τους.
This bog is thick and easy to get lost in
When you’re a stupid, dumb ass, belligerent fucker
This bog is thick and easy to get lost in
When you’re a stupid, dumb ass, belligerent fucker
I hope it sucks you down
Down, down, down, down
[Όλοι οι στίχοι]
Undertow
Το ομότιτλο track του δίσκου, μιλάει -μάλλον- για όσα μας κρατάνε δέσμιους σε αυτή τη ζωή, είτε αυτό είναι κάποιου είδους εξάρτηση, είτε είναι οι κυβερνήσεις ή και η θρησκεία και ο τρόπος με τον οποίο «διδάσκεται», προσπαθώντας να ασκήσει εξουσία και έλεγχο στον ανθρώπινο νου, είτε είναι ο υλιστικός τρόπος ζωής.
Κατά τη διάρκεια του κομματιού, ο πρωταγωνιστής διαμαρτύρεται, προσπαθεί να κάνει να σταματήσουν αυτές οι «φωνές» που τον περιβάλλουν.
I’ve been baptized by your voice that,
screams, from deep beneath the cold black water that’s,
half as high as heaven,
half as clear as reason.
[Όλοι οι στίχοι]
4°
«Get up, get up now / Free yourself from yourself» είναι οι δύο πρώτοι στίχοι του κομματιού και, όπως καταλαβαίνετε, σε αυτό το κομμάτι ο πρωταγωνιστής ανοίγεται στον ίδιο του τον εαυτό, σκάβει όσο πιο βαθιά μπορεί στην ψυχή του, με σκοπό να αντιμετωπίσει τους εσωτερικούς δαίμονές του.
Ο Maynard James Keenan, προφανώς (;) αστειευόμενος, έχει δηλώσει πως ο τίτλος προέρχεται από το γεγονός ότι η θερμοκρασία στον… πρωκτό είναι 4 βαθμούς υψηλότερη από αυτήν στο… αιδοίο. Εντάξει, Maynard είναι αυτός.
Locked up inside you
Like the calm beneath castles
A cavern of treasures that
No one has been to
Let’s go digging
Let’s go digging
Bring it out and take it back in
[Όλοι οι στίχοι]
Flood
Ένα χειμαρρώδες τραγούδι με εξίσου χειμαρρώδεις στίχους που μιλάνε για αυτό που συμβαίνει μέσα σου όταν αναγκάζεσαι να κοιτάξεις κατάματα την αλήθεια, όσο επώδυνη και αν είναι αυτή.
Όλα αυτά τα συναισθήματα μπορούν μερικές φορές να σε «πνίξουν», αλλά πρέπει να τα αντιμετωπίσεις.
All I knew and all I believed
Are crumbling images
That no longer comfort me
I scramble to reach higher ground
Some order and sanity
Or something to comfort me
[Όλοι οι στίχοι]
Disgustipated
Το δέκατο και τελευταίο κομμάτι του δίσκου, εμφανίστηκε στη θέση… 69 στα CDs που κυκλοφόρησαν στην Αμερική, με τα κομμάτια 10 έως 68 να είναι μερικά δευτερόλεπτα απόλυτου τίποτα. Γιατί; Γιατί Tool.
Το κομμάτι αυτό, λοιπόν, χωρίζεται ουσιαστικά σε 5 μέρη, τα οποία είναι τα εξής:
Percussion / Ήχοι ζώων: 0:00 – 1:10
Ένας ιεροκύρηκας που μιλάει: 1:11 – 2:32
Το τραγούδι ‘Disgustipated’: 2:33 – 6:45
Ήχοι εντόμων (γρύλοι): 6:46 – 13:50
Μήνυμα που είχε αφήσει ο σπιτονοικοκύρης του Maynard στον τηλεφωνητή: 13:51 – 15:47
Έτσι κλείνει ο δίσκος με ένα τραγούδι που έχει πολύ περίεργη, σχεδόν αψυχολόγητη δομή. Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά τα όσα ειπώνονται εδώ.
Καήκατε; Κι εμείς το ίδιο.
Ο δίσκος σε αφήνει «μουδιασμένο», τόσο μουσικά όσο και νοηματικά, πετυχαίνοντας αυτό ακριβώς που ήθελαν οι Tool.
Να συστηθούν ιδανικά σε ένα κοινό που ερχόταν σε επαφή με κάτι εντελώς διαφορετικό απ’ ό,τι άλλο είχε συναντήσει, δίνοντας το έναυσμα για μία νέα εποχή δημιουργικότητας σε όποιον ήθελε να ασχοληθεί με τη μουσική εκείνη την εποχή.
Το ‘Undertow’ έχει πουλήσει μέχρι και σήμερα περισσότερα από 2 εκατομμύρια αντίτυπα και έχει γίνει δύο φορές πλατινένιο, αποδεικνύοντας με τον καλύτερο τρόπο ότι το να είναι ένας δίσκος να είναι εύπεπτος δεν είναι η μοναδική προϋπόθεση για να πετύχει και εμπορικά.
Άθλος ακατόρθωτος, αν σκεφτεί κανείς για το πόσο ιδιαίτερη μουσική και στιχουργική παρουσίασε, καθιστώντας εξ αρχής περιορισμένο το κοινό στο οποίο θα μπορούσε να απευθυνθεί.
Αυτός θα ήταν και ο μοναδικός τους δίσκος με τον Paul D’Amour στη θέση του μπασίστα, ο οποίος αποχώρησε το 1995. Έναν χρόνο μετά, ερχόταν το εμβληματικό ‘Ænima‘ για να επικυρώσει ότι εδώ μιλάμε για μία μπάντα-αποκάλυψη και να παίξει ακόμα περισσότερο με το μυαλό των ακροατών.
Tool – Undertow
